پیشنهاد کتاب: هُرمَزدنامه (Hormazdnâmeh)؛ نگارش: استاد پورداود
#پورداود #هرمزدنامه #کتاب bit.ly/1Ailslj
 |
| تصویر روی جلد کتاب هُرمَزدنامه |
هُرمَزدنامه
نگارش: ابراهيم پورداود
تهران - دی ۱۳۳۱ خورشیدی
نشریّهٔ انجمن ایرانشناسی
۴۴۶ صفحه بزبان فارسى، قطع وزيرى، جلد شوميزى
 |
| Hormazdnâmeh Book Cover |
Hormazdnâmeh
I. Teil
Einige Pflanzen Etymologisch Und
Geschiechtlich Behandelt
II. Teil
Über Einige Falsche Wörter Der Letzten Zeit
Von
I. Poure-Davoud
شناسنامهٔ كتاب برابر نسخه اصلى آمده، تا براى بدست آوردنش از كتابخانه‌ها سودمند افتد.
فهرست گفتارها
پیشگفتار: صفحهٔ نهم - نوزدهم
فهرست نامه‌ها: صفحهٔ بیستم - سی و نهم
غلطنامهٔ متن: صفحهٔ چهلم - چهل و یکم
بخش نخست
گفتار یکم
اسپست (یونجه): صفحه ۱-۱۸
وجه اشتقاق۱؛ اسپست در پهلوی و سریانی و عربی۲؛ در زبانهای اروپایی۲-۳؛ لغت یونجه۳؛ انغوزه = انگدان = انجدان (حلتیت)۷-۸؛ اسپست در نوشتهای یونانی۵-۹؛ اسپست در چین۱۰-۱۳؛ اسپست (فصفصه) در نوشتهای ایرانی و عرب قرون میانه۱۴-۱۶؛ شبدر۱۷-۱۸
گفتار دوم
نیشکر: صفحه ۱۹-۳۵
لغت نیشکر در سانسکریت۱۹؛ چندره گوپته۲۰-۲۱؛ شکر در نوشتهای یونانی۲۰-۲۲؛ کشت نیشکر در خوزستان۲۲-۲۳؛ شکر در روزگار ساسانیان (شهر دستگرد)۲۴-۲۶؛ شکر در چین۲۶-۲۷؛ جنگاوران صلیبی شیره نیشکر را از سوریه و آسیای کوچک باروپا بردند۲۸؛ کشت نیشکر در امریکا۲۸-۲۹؛ چغندر۲۹-۳۱؛ قند و تبرزد (نبات)۳۲-۳۴؛ پانید۳۴-۳۵
گفتار سوم
برنج: صفحه ۳۶-۶۵
برنج در چین۳۶-۳۸؛ برنج، فلز = ایخشت۳۹-۴۰؛ برنج کابلی دارویی است۴۰-۴۲؛ لغت برنج در زبان دراویدی و سانسکریت۴۲-۴۴؛ واژهٔ گرنج = برنج۴۵-۴۷؛ لغت برنج در زبانهای اروپایی۴۷؛ کشت برنج در ایران باستان۴۸-۴۹؛ گندم در ایران باستان۴۹-۵۰؛ چند خبر چینی دربارهٔ برخی از محصولات ایران۵۱-۵۴؛ برنج در نوشتهای یونانی۵۴؛ کشت برنج در اروپا۵۵؛ خبر مگاستنس Megasthenes دربارهٔ برنج (پلو) در هند۵۶؛ نان برنجی در قرون میانه در ایران۵۷؛ پلاو = پلو۵۹-۶۲؛ شلتوک = چلتوک۶۲؛ انواع برنج۶۳؛ نامهای چند گونه برنج در ایران۶۴-۶۵
گفتار چهارم
ترنج: صفحه ۶۶-۹۲
لغت مرکب (جمع مرکبات)۶۶-۶۷؛ برخی از این میوه‌ها در نوشتهای پیشینیان در نظم و نثر فارسی یاد‌شده۶۸-۷۱؛ بادرنگ۷۱-۸۰؛ امرود = گلابی۷۲-۷۳؛ بادرنگبویه = ترنجان۸۰-۸۲؛ لیمو۸۲-۸۴؛ نارج و پرتقال۸۴-۸۷؛ نام پرتقال در زبانهای اروپایی (نارنج چینی)۸۵؛ نارنگی۸۷ و ۸۷ Mandarine-۸۸؛ تو سرخ (باتاوی)۸۸-۸۹؛ بکرایی۸۹؛ نامهای برخی از مرکبات که از هند بایران رسیده و یونانیان یک گونه ترنج را بایران بازخوانده‌اند۹۰-۹۲
گفتار پنجم
بنگ: صفحه ۹۳-۱۰۶
بنگ در اوستا۹۳-۹۵؛ منگ در نوشتهای پهلوی۹۵-۹۶؛ خبر هرودت دربارهٔ تخم کنب و بکار رفتن آن نزد سکها Skyths ۹۶-۹۷؛ کنف، کنب، قنب۹۸-۹۹؛ شوکران = سیکران، حشیش، چرس۱۰۲-۱۰۴؛ کنب هندی۱۰۵-۱۰۶
گفتار ششم
کوکنار: صفحه ۱۰۷-۱۲۱
تریاک = تریاق۱۰۷-۱۱۲؛ پادزهر۱۱۲-۱۱۳؛ افیون۱۱۳-۱۱۵؛ خشخاش۱۱۵-۱۱۶؛ افیون مصر۱۱۷-۱۱۸؛ افیون نزد پزشکان یونانی۱۱۹؛ افیون در چین و جنگ چین و انگلیس معروف بجنگ افیون۱۲۰-۱۲۱
گفتار هفتم
لاله = شقایق: صفحه ۱۲۲-۱۳۴
آذریون = آذرگون۱۲۴-۱۲۶؛ شقایق نعمان۱۲۶-۱۲۹؛ لالهٔ سرنگون تولیپ ۱۲۸Tulipe-۱۳۱؛ دُلبند۱۳۱؛ یاکند = یاقوت۱۳۳-۱۳۴
گفتار هشتم
ذرت - گاورس - ارزن: صفحه ۱۳۵-۱۵۷
چاودار = چودار، دو سر، قرطمان۱۳۵-۱۳۶؛ ذرت (=Maiz) از گیاهان امریکایی است۱۳۶-۱۴۰؛ ذرت نزد بومیان امریکا۱۳۷-۱۳۸؛ انواع ذرت در گیاه‌شناسی۱۴۰-۱۴۲؛ مکه (=ذرت) در زبانهای هندی۱۴۳؛ ذرت در نوشتهای ایرانی و عرب پیش از پیدایش امریکا یک گونه گاورس (=جاورس) یا ارزن است۱۴۴-۱۴۷؛ لغت ذرت در آشور و بابل۱۴۸؛ نامهای برخی از دانه‌ها در پهلوی و فارسی۱۴۹؛ ارزن۱۵۰؛ در پارینه گاورس یا ارزن مایهٔ خورش بسیاری از مردم روی زمین بوده و امروزه هم مایهٔ زندگی مردم بینواست۱۵۱-۱۵۷
گفتار نهم
لادن: صفحه ۱۵۸-۱۶۶
گل میخک و دیگ ابزار میخک۱۵۹؛ گل لادن از امریکاست۱۶۰؛ صمغ لادن در پزشکی و در ادبیات فارسی۱۶۱-۱۶۳؛ لادن نزد یونانیان۱۶۳-۱۶۶
گفتار دهم
گل آهار: صفحه۱۶۷-۱۶۸
گل شمعدانی۱۶۷؛ اهار، آهار، آهر۱۶۸؛ ناهار۱۶۸
گفتار یازدهم
آفتاب گردان: صفحه ۱۶۹-۱۷۲
در سال ۱۵۶۹ از امریکا باروپا رسید۱۶۹؛ آفتاب پرست۱۷۰؛ کشت آفتاب گردان در روسیه۱۷۱-۱۷۲
گفتار دوازدهم
سیب زمینی: صفحه ۱۷۳-۱۷۸
شناخته شدن آن در اروپا۱۷۳؛ کشت سیب زمینی در اروپا۱۷۴؛ در گیاه شناسی۱۷۵؛ سیب زمینی در ایران۱۷۶؛ پتاته۱۷۸
گفتار سیزدهم
گوجه فرنگی: صفحه ۱۷۹-۱۸۱
در نیمهٔ قرن شانزدهم میلادی در اروپا شناخته شده۱۷۹؛ نام این گیاه در زبان بومی امریکایی و نزد مردم اروپا۱۸۰؛ نام آن در ایران۱۸۱
گفتار چهاردهم
پسته زمینی: صفحه ۱۸۲-۱۸۴
رسیدن آن بایران۱۸۲؛ روغن پسته زمینی یا بادام زمینی در همه جا بکار میرود۱۸۳؛ بویژه در جاوه و سوماتره بسیار کشت میشود۱۸۳
گفتار پانزدهم
اناناس - کاکائو - کائوچوک - کوکائین - گنه گنه: صفحه۱۸۵-۱۸۹
گفتار شانزدهم
تنباکو = توتون: صفحه ۱۹۰-۲۱۹
سفرهای کریستف کلمب بامریکا۱۹۰-۱۹۱؛ سیگار کشیدن بومیان امریکا۱۹۲؛ ناخوشی سیفیلیس ۱۹۲ Syphilis؛ گل اطلسی ۱۹۳Petunia؛ سیکران و تاتوره و شابیزک (تاج ریزی)۱۹۳؛ زهر تنباکو و نیکوتین۱۹۴-۱۹۵؛ تنباکو در اروپا و سزای سیگارکشان۱۹۶-۱۹۸؛ تنباکو در ایران و سزای تنباکو کشیدن۱۹۸-۲۰۴؛ لغت تنباکو۲۰۵؛ لغت سیگار۲۰۶؛ توتون۲۰۷؛ پاپروس۲۰۷؛ چپق۲۰۷؛ قلیان = غلیان۲۰۸؛ چیلم ۲۰۹؛ افعالی که در زبانهای گوناگون از برای قلیان و چپق و سیگار کشیدن بکار برند۲۱۲؛ تنباکو در چین۲۱۳؛ کهنترین سند اروپایی دربارهٔ تنباکو۲۱۶؛ تنباکو در انگلستان۲۱۷؛ برخی از گویندگان زمان صفوی که از تنباکو و قلیان و چیلم یاد کرده‌اند۲۱۸-۲۱۹
گفتار هفدهم
گل آویز:۲۲۰-۲۲۱
ملحقات بخش نخست
اسپست در سانسکریت۲۲۲؛ نیشکر۲۲۳؛ برنج۲۲۳-۲۲۵؛ ترنج، نارنج، تو سرخ، لیمو، نارنگی، پرتقال۲۲۵-۲۲۸؛ لاله، دُلبند۲۲۹؛ کوکنار، افیون (=تریاک)۲۳۰-۲۳۱
بخش دوم
گفتار هجدهم
پول: صفحه ۲۳۳-۲۷۴
ریال۲۳۳-۲۳۴؛ قران۲۳۴؛ تومان۲۳۶-۲۳۸؛ چاو-اسکناس۲۳۸-۲۴۰؛ واژهٔ اسکناس۲۴۴-۲۴۵؛ واژهٔ پول۲۴۵-۲۴۶؛ پاره (پارک)۲۴۶؛ شئته Shaeta در اوستا۲۴۷-۲۴۸؛ جوجن در نوشتهای پهلوی۲۴۸-۲۴۹؛ داد و ستد در اوستا و مبادله جنسی۲۴۹-۲۵۰؛ مبادله نزد چینیها و یونانیان و بنی اسرائیل۲۵۱-۲۵۳؛ پیدایش سکه در کشور لیدیا۲۵۳-۲۵۴؛ سکه در ایران۲۵۵-۲۵۶؛ سکهٔ داریوش۲۵۶؛ سکهٔ داریوشی (Dreikos Shekel)۲۵۷؛ کرشه Karsha پول رایج ایران در روزگار هخامنشیان۲۵۹؛ کرشه نیز نام وزنه ایست۲۵۹-۲۶۲؛ شکل Shekel (شقل)۲۶۳؛ من و سیر۲۶۳-۲۶۴؛ سیر = ستیر ایشتار (Ishtar)۲۶۴-۲۶۷؛ دانک۲۶۸-۲۶۹؛ دینار و درهم۲۷۰-۲۷۴؛ فلس (فلوس)۲۷۴
گفتار نوزدهم
ارتشتار: صفحه ۲۷۵-۲۸۶
وجه اشتقاق نادرست۲۷۵-۲۷۷؛ شکنجه با اره در تورات و داستان اره شدن جمشید و زکریا۲۷۷-۲۸۰؛ وجه اشتقاق درست ارتشتار و ذکر آن در اوستا و نوشتهای پهلوی۲۸۱-۲۸۶
گفتار بیستم
پرچم: صفحه ۲۸۷-۳۰۳
پرچم طره ایست که از موی گاو تبتی (Yak) سازند۲۸۸؛ پرچم در ادبیات۲۸۸-۲۹۵؛ غژغاو (=گاو تبتی)۲۹۴-۲۹۸؛ غژغاو نزد نویسندگان پیشین جانوری است که با موی آن طره = پرچم و مگس پران سازند۲۹۸-۳۰۲
گفتار بیست و یکم
افسر: صفحه ۳۰۴-۳۰۹
تاج ساسانیان۳۰۴؛ وجه اشتقاق واژه افسر۳۰۵؛ تاج۳۰۶-۳۰۷؛ گرزن و دیهیم۳۰۷-۳۰۸
گفتار بیست و دوم
دساتیر: صفحه ۳۱۰-۳۱۹
آذر کیوان و همدستانش۳۱۰؛ شارستان چهار چمن و دبستان المذاهب۳۱۱؛ چند کتاب بیمایهٔ دیگر که دساتیر و لغتهای مهمل آن را یاد کرده‌اند۳۱۲-۳۱۹
گفتار بیست و سوم
تیمسار: صفحه ۳۲۰-۳۵۸
تیمسار یعنی چه؟؛ تیم۳۲۳-۳۲۵؛ سار = سر۳۲۵-۳۲۶؛ تیمسار و القاب خنده آور۳۲۶؛ لغت سار۳۲۷-۳۳۰؛ سمسار۳۳۰-۳۳۱؛ زار۳۳۳؛ لغتهایی که با سار ترکیب یافته۳۳۳-۳۵۲؛ دریای سیاه۳۳۷؛ سگسار، سرزمین و مردم سکها (Skyths)۳۴۲-۳۴۳؛ جانوران شگفت انگیز۳۵۲-۳۵۳؛ الفاظی که در دساتیر با سار ترکیب یافته۳۵۳-۴۵۶؛ آذر کیوان و پیروانش۳۵۷-۳۵۸
گفتار بیست و چهارم
پایوران: صفحه ۳۵۹-۳۷۵
سرپاس۳۵۹-۳۶۰؛ سردار - سالار۳۶۰-۳۶۱؛ سرهنگ - سرتیپ۳۶۱-۳۶۳؛ سرگرد - سروان۳۶۲-۳۶۴؛ ستوان - استوان۳۶۴-۳۶۷؛ ملوان - خلبان۳۶۷-۳۷۴؛ ستاد ارتش۳۷۴-۳۷۵
گفتار بیست و پنجم
نمونه‌ای از لغتهای فرهنگستان: صفحه ۳۷۵-۳۸۸
اشکوب۳۷۷-۳۸۲؛ خوانده و خواهان۳۸۲-۳۸۵؛ دامپزشک۳۸۶-۳۸۸
گفتار بیست وششم
چارسو: صفحه ۳۸۹-۴۰۲
واژه‌های کست-کستی-کشتی-سو در پهلوی و فارسی۳۸۹-۳۹۱؛ چارسو در اوستا۳۹۱-۳۹۳؛ چارسو در نوشتهای پهلوی۳۹۳-۳۹۶؛ چارسو در نوشتهای عربی و فارسی۳۹۶-۴۰۲
ملحقات بخش دوم
بنگ۴۰۳؛ افیون در چین۴۰۳-۴۰۴؛ ارزن (شوشو) در چین۴۰۴-۴۰۵؛ مینا بازار و ظهوری۴۰۵؛ چقاره۴۰۵؛ دو (dau) برنج۴۰۶؛ صاحبقران۴۰۶؛ چاو۴۰۶؛ پرچم (در لهجهٔ کردی)؛ کسمه۴۰۶-۴۰۷؛ پرچم در رسالهٔ سفینة النجات؛ بساک - تاج، افسر؛ بسک = پسک، گیاه شاه افسر۴۰۸-۴۰۹
فهرستها
فهرست رستنیها / صفحه ۴۱۰-۴۱۴
فهرست نامه‌ها / صفحه ۴۱۵-۴۱۹
فهرست جاها / صفحه ۴۲۰-۴۲۶
فهرست کسان / صفحه ۴۲۷-۴۳۴
فهرست واژه‌ها / صفحه ۴۳۵-۴۴۲
غلطنامهٔ یادداشتها / صفحه ۴۴۳-۴۴۶
تصویرها
۱- تصویر مردی از بومیان برزیل Brésil در سال ۱۵۵۷ میلادی که سیگار میکشد ص۲۱۴
۲- صورت نشمی کماندار که قلیان میکشد - کار رضا عباسی ص۲۱۵
۳- تصویر چاو چینی از قرن چهاردهم میلادی ص۲۳۹
۴- یک سکهٔ هخامنشی ص۲۵۷
۵- کرشه : وزنه‌ایست بنام داریوش ص ۲۶۱
۶- سکهٔ یزدگرد سوم ص۲۷۳
۷- مهر داریوش بزرگ ص۲۸۴
۸- تصویر غژغاو ا گاو تبتی ص۲۹۲
۹- تصویر یک غژغاو بارکش در تبت ص۲۹۶
-----
نشریّۀ ایرانشناسی.
دی‌ماه ۲۶۲۶ مادی = دی‌ماه ۱۳۹۳ خورشیدی
