۱۳۹۴ اردیبهشت ۲۶, شنبه

نقوش و آثار قدیم که باشکال اهورامزدا معروف است


نقوش و آثار قدیم که باشکال اهورامزدا معروف است
گزارش: استاد پورداود
یشت‌ها، بخش نخست
ن۲ص۴۳-۴۵

اینک چند کلمه از نقوش و آثاریکه در ایران از روزگاران قدیم بجا مانده و باشکال اهورامزدا معروف است صحبت میداریم.
نخست در کوه بیستون در بالای کتیبهٔ داریوش نقش برجسته‌ای بشکل آدمی تاج بر سر با شهپر بزرگ دیده میشود. همین شکل در نقش رستم هم موجود است. جمعی از مستشرقین گمان کرده‌اند که آن اهورامزدا باشد. گرچه هیچ جای تعجب هم نیست که ایرانیان در مراوده با بابلیها بزیر نفوذ آنان رفته از برای اهورامزدای غیرمرئی و معنوی خویش بتقلید پروردگاران بابل شکلی درست کرده باشند. چه در نقش مذکور اثر صنعت بابل دیده میشود و شباهت آن با نقوش پروردگاران بابل آشکار است. ولی هرودت مورخ معتبر یونانی که از حیث زمان بسیار متأخرتر از داریوش بانی نقش مذکور است، صراحةً مینویسد « در نزد ایرانیان معمول نیست که مجسمه و معبد و محراب برپا کنند و بنظر آنان کسانیکه آنها را میسازند بعمل خطا و ناصوابی مرتکب میشوند. بعقیده من از این جهت که ایرانیان مثل یونانیان اعتقاد ندارند از آنکه پروردگارانشان بشکل انسان باشند»۱

کتیبهٔ داریوش در کوه بیستون
The Darius relief at Bisotun
Over the millennia all the inscriptions on the rock at Bīsotūn, especially the Babylonian version, have suffered severe damage from erosion by rain and drifting sand and from seasonal torrents. Calcareous deposits on the engraved cuneiform characters caused by water seepage have obscured several passages, but have also preserved them from weathering. by: IRANICA

گروه دیگری از مستشرقین میگویند که نقش مذکور فروهر اهورامزداست و امروز زرتشتیان پیروان اهورامزدا نیز بهمین عقیده هستند. شاید از حقیقت هم دور نباشند، چنانکه در فروردین یشت و در مقاله متعلق بآن خواهیم دید که همیشه در هر جا و هر حال از فروهر پاکان و نیاکان یاری طلب میشود بخصوصه پادشاهان در میدانهای جنگ فتح و پیروزی خود را از پرتو یاری فروهرها میدانسته‌اند در صورتیکه اوستا از برای خود اهورامزدا فروهری قائل باشد ابداً بعید بنظر نمیرسد که پادشاهان در نقش مذکور برای برتری و پیروزی خویش از نخستین و بزرگ ترین و بهترین و خوب ترین و استوارترین و داناترین و زیباترین و دادگرترین و برترین فروهر اهورامزدا یاری خواسته باشند۲ و نیز ممکن است که شکل مذکور فروهر خود پادشاه باشد چه در خرابه دشت مرغاب در آنجائیکه روزی قصر سر سلسلهٔ شاهنشاهان هخامنشی کورش بزرگ برپا بوده‌است در پهلوی قبرش معروف بقبر مادر سلیمان در روی پاره سنگی شکل مرد بلند بالائی دیده میشود که از دو طرف شهپرهای بسیار بزرگ گشوده تاجی مثل تاج فرعونهای مصر بر سر گذاشته دستها را بسوی آسمان بلند کرده است در بالای آن بخط میخی نوشته‌است: منم پادشاه کورش هخامنشی.

مرد بالدار دشت مرغاب (پاسارگاد)
Pasargades Winged Man
The four-winged guardian figure representing Cyrus the Great, a bas-relief found at Pasargadae on top of which was once inscribed in three languages the sentence "I am Cyrus the king, an Achaemenian. by: Wikipedia


اردشیر اول و اهورامزدا (نقش رستم)
INVESTITURE OF ARDASHIR I BY HORMIZD
NAQSH-I-RUSTAM, IRAN. RELIEF SHOWING INVESTITURE OF ARDASHIR I BY HORMIZD ON THE WEST END OF CLIFF.
by: The Oriental Institute.

اما نقوشیکه از پادشاهان ساسانی در نقش رستم و نقش رجب و غار شاپور از اردشیر اول و شاپور اول و بهرام اول مانده‌است سواری نگین اقتدار بشاه سوار طرف مقابلش میدهد بی شک اهورامزدا از آن اراده شده‌است چه در نقش مذکور (در نقش رستم) در روی شانه اسب سوار مقابل اردشیر بخط پهلوی نوشته شده‌است: این مجسمهٔ خداوند اهورامزداست هیچ جای تردید نیست از آنکه این نقوش از تأثیر نفوذ یونانیها و رُمها باشد چه آنطوریکه اهورامزدا در اوستا توصیف شده است صورت خارجی و جسمانی نپذیرد.


پاورقی
۱ Herodote I. 131
۲ فروردین‌یشت فقره۸۰

انجمن ایرانشناسی.

See Also / بیشتر بخوانید


برچسب‌ها: , , , , , ,

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر

اشتراک در: نظرات پیام (Atom)