مهر نزد برهمنان

مهر نزد برهمنان

در سانسكريت هم ميترَ بمعنى دوستى است و در ويد برهمنان مانند اوستا پروردگار روشنائى و فروغ ميباشد. در كتاب مقدس هندوان نيز بيک دسته از پروردگارانى كه عدد آنها هفت ميباشد اشاره گرديده است، ولى اسامى همه آنها برخلاف هفت امشاسپندان ايرانيان معلوم نيست. چنانكه اسامى همه ٣٣ پروردگاران ديگرى كه در ويد از آنها صحبت شده بما نرسيده است. دسته هفتگانه هندوان موسوم است به ادى تيا Aditya يعنى پسران ادى تى Aditi كه اسم الاهه اى ميباشد. از ميان اين هفت برادران اسم وارونا Varuna و ميترَ غالباً تكرار شده است و گاه هم ايرمان كه مفصلاً از آن در گاتها صحبت داشتيم در جزو ادى تياها شمرده ميشود.١ ميترَ در ويد برهمنان مانند ميثرَ در اوستاى مزديسنان پاسبان راستى و پيمان است. در هر دو كتاب بضد دروغ و خطا ميباشد فقط در سرودهاى مقدس هندوان از ميترَ يک يادگار مجمل و مبهمى مانده است و يک قطعه مختصر و بدون اهميّت متعلق بدو است و هميشه ميترَ با وارونا آمده است. با آنكه فلسفه ويد و اوستا با همديگر فرق دارد ولى باز اينقدر بهم نزديک و شباهت دارد كه بتوان از روى تحقيق گفت هر دو دسته اريائى نژاد كه ايرانيان و هندوان باشند، روزى با هم مهر را ميستوده اند. هرچند كه ميتر در ويد داراى مقام بلندى است ولى در مقابل ساير پروردگاران روشنائى مثل اندرا Indra و سويتر Savitar از اهميّت او كاسته، اينک بايد ميثرَ اوستا را با واروناى ويد مقابل نمود كه در بسيارى از خصايص و اوصاف نزديک باو است.

١ رجوع كنيد بگاتهاى نگارنده در فصل (چند لغت از گاتها)ص٨۵-٨٧

يشت‌ها-بخش نخست؛ گزارش استاد ابراهيم پورداود

ن٢ص۳۹۵-۳۹۴

انجمن ايرانشناسى

ويژه‌نامه مهرماه ١٣٩٣